W trakcie dyskusji wynikła sprawa preambuły i odniesień do Boga. Pozwoliłam sobie wyrazić pogląd, że wolałabym , iżby w preambule zaznaczono, że nasza. europejska kultura zawdzięcza ogromnie wiele kulturze starożytnej Grecji i Rzymu. Jesteśmy ich spadkobiercami. Ta pamięć – i odniesienia – są żywe i aktualne. Nie wiem, czy powinno się nazywać to “kulturą europejską”, wiem jednak, że jest coś, co nas odróżnia od kręgu kultury amerykańskiej czy azjatyckiej. Niczego tamtym kręgom nie ujmując. Chociaż jestem dumna z tego, że jestem Europejką.
Jeśli zaś chodzi – “wycieranie sobie gęby” to uważam, że ludzie, którzy dokonali rzeczy ważnych zasługują na szacunek. Podlegają tez krytyce. Wszystko jedno, czy to papież, polityk, pisarz. Tak są traktowani w krajach zachodniej Europy. My mamy niezdrową skłonność zarówno do szargania autorytetów jak i do pobrązowiania tych, których uważamy za wielkich. Vide casus Piłsudskiego – nikt nie mówi o jego żądzy władzy, o tym, że pod koniec życia nie był w stanie =- ze względu na stan zdrowia – podejmować racjonalnych decyzji itd. Nikt też – u nas(bo w innych krajach jest inaczej) – nie mówi o konserwatyzmie JPII, o tym, że – być może – grzeszył pychą, nie reagując na budowane mu za życia pomniki, chociaż mógł zgasić jednym zdaniem zapędy ludzi, którzy go żywego kultem niemal boskim otoczyli. Nikt – u nas – nie ośmiela się dostrzec, ile zła wyrządził kościelny zakaz używania prezerwatyw – zwłaszcza w porażonej HIV/AIDS Afryce. Ilu polskich katolików zna choćby jedną encyklikę? A to przecież wyznaczniki doktryny. Kto z Polaków wie, jak ważnym dokonaniem był sobór watykański II, którego postanowienia tak bardzo wpłynęły na KK na świecie? Aggiornamento zawdzięcza swoje zwycięstwo Janowi XXIII, który miał odwagę i siłę – również intelektualną – do podjęcia walki o reformę i prawdziwą odnowę.

Wielu jest Polaków, którzy w naszej historii zaznaczyli wspaniale swoją obecność – niekoniecznie w okopach. A już na pewno niekoniecznie w okopach Św.Trójcy. Można mieć za złe Krasickiemu, że zaprzedał się zaborcy, ale jego “Święta miłości kochanej ojczyzny” jest przepięknym hymnem patriotycznym. Szymanowski był gejem – i to mu się pamięta – a Niemcy i Anglicy zachwycają się “Królem Rogerem”(w Operze Wrocławskiej trudno wtedy usłyszeć w antraktach nasz język), autorem doskonałego libretta był drugi gej – Iwaszkiewicz – i znowu: nie pamięta się, jak wspaniałe dzieła tworzyli, pamięta się i wypomina temu ostatniemu, że za komuny to on… A ja mam w nosie, co on za komuny – “Matka Joanna od Aniołów” to dzieło wielkie. Żydzi bywali równie wielkimi patriotami polskimi jak rodowici Polacy, a pamięć naszego Bema nadal żyje na Węgrzech.
I niech mi nikt nie wciska, że Geremek miał na koncie jakieś małości – a pewnie miał, bo był człowiekiem. Ważne, czego dokonał – a ja jestem dumna, że potrafił stać się autorytetem na skalę europejską.

Defendo