A: Blisko już rok temu poprosiłam Cię, abyś pożyczył mi jakieś książki. Dodałam, że zdaję się całkowicie na Twoją decyzję co do wyboru. Drżącymi rękoma sięgnąłeś wtedy na półkę i wyjąłeś książkę w ostro żółto-czarnej okładce. Twoja ręka trzęsła się jeszcze bardziej, gdy wyciągnąłeś książkę w moim kierunku. Wyglądałeś na spłoszonego, a z oczu wyzierała niepewność…

No dobrze, dałam się ponieść wyobraźni. Nikt, kto zna Cię chociaż odrobinę, nie uwierzyłby w powyższą wersję wydarzeń. Może i wspomniałeś ostrzegająco, żebym się nie zrażała, że „Strażnicy” („Watchmen”) to komiks (lub też jeśli ktoś woli mniej pejoratywne określenie – powieść graficzna), ale wydawałeś się przekonany, że mi się spodobają. O żadnym drżeniu rąk nie mogło być mowy.

B: Bo czasami człowiek po prostu ma przeczucie i już – a ja zdążyłem się w życiu nauczyć, żeby intuicji nie ignorować. Zresztą sam nie byłem z początku przekonany do komiksów – kiedy dorastałem, śmieszyli mnie faceci w obcisłych trykotach. Ale jakoś tak się złożyło, że w ciągu paru ostatnich lat wpadło mi w ręce kilka rzeczy wybitnych z gatunku „graphic novel” właśnie. Najpierw „Sin City” – świetnie napisana i narysowana historia kryminalna w duchu chandlerowskim, potem „100 naboi” – kryminał z tajemniczą zbrodnią sprzed czterech stuleci i spiskiem na miarę „Archiwum X”. A potem właśnie „Strażnicy” …

A: Kolejny kryminał? Zaczyna się od morderstwa i to nie byle jakiego. W niewyjaśnionych okolicznościach ginie jeden z superbohaterów. Kto i dlaczego go zabił? – na odpowiedź trzeba cierpliwie poczekać aż do ostatnich stron. Ale wrzucenie „Strażników” do szufladki z historyjkami kryminalnymi byłoby krzywdzące. Trochę jak ubranie Supermana w za ciasny kostium, który natychmiast rozejdzie się w szwach.

B: Nie uważam określenia kryminał za jakąś szczególną zniewagę. Owszem, zalewa nas fala hollywodzkiej tandety, ale korzenie tego gatunku – jak Chandler czy Hammett – to już dziś klasyka, bez której nie da się rozmawiać o literaturze dwudziestego wieku. I do takiego podejścia do opowiadanych historii nawiązują w pewnym sensie „Strażnicy”: przekazujemy poważne treści w formie kojarzonej na ogół z banalnymi historyjkami. U Chandlera był to obraz podbrzusza amerykańskiego społeczeństwa po II WŚ, u Moore’a i Gibbonsa pytanie bardzo uniwersalne, przywołane w tytule: kto pilnuje strażników? Kto patrzy na ręce stróżom porządku? Czy można pełnić tego rodzaju służbę i nie ulec pokusie wszechwładzy?

A: Gdyby strażnicy byli klonami Supermana, pewnie moglibyśmy spać spokojnie i nie zaprzątać sobie głów takimi pytaniami. Ale wśród strażników mamy cynika-socjopatę, który traktuje bycie superbohaterem jako przykrywkę dla zaspokajania swoich sadystycznych zapędów, paranoika, którego właściwym przebraniem powinien być kaftan bezpieczeństwa, faceta z kryzysem wieku średniego mającego hopla na punkcie ptaków (sów w szczególności), byłego naukowca a obecnie żywą, człekokształtną broń nuklearną, nad której dobrym samopoczuciem ma za zadanie czuwać ładniutka i, jak to zwykle bywa, skąpo ubrana brunetka, która superbohaterką została wbrew sobie a za to dzięki staraniom ambitnej matki.
Skrzywione psychiki i ludzkie tragedie odziane w kolorowe fatałaszki. Niech żyje bal przebierańców. Prosimy dziwolągi o wyjście na scenę i pokazanie swoich pokręconych wnętrzności. Nie zostawilibyśmy im doniczki z kwiatkiem do podlewania na czas wakacji, a co dopiero powierzyć im w opiekę nasze życie i istnienie Ziemi.

B: Cóż, każdy ma takich obrońców na jakich zasługuje. Ale te skumulowane, powiedzmy oględnie, niedoskonałości są tu bardzo na miejscu – bo pozwalają jaśniej sformułować pewne problemy. Dostosowany do naszych czasów, przepuszczony przez historyczne doświadczenie XX wieku – ale wciąż aktualny zestaw pytań prowokujących do zastanowienia się. Nie chcąc zdradzać zbyt wiele powiem tak: kiedy ostatni raz czytałaś książkę lub oglądałaś film, gdzie w finale dochodzi do walki między bohaterami reprezentującymi przeciwne racje – i kiedy już skończy się konfrontacja, wciąż nie wiesz czy zwyciężyło dobro czy zło? Mnie przychodzą do głowy „Kirinyaga” Mike’a Resnicka i zeszłoroczne „Gone baby gone”. Osadzenie akcji w takiej etycznej szarej strefie prowokuje często do postawienia sobie pytania: a co ja bym zrobił? I w tym, między innymi siła historii opowiedzianej przez Moore’a i Gibbonsa.

A: Komiksy z superbohaterami przyzwyczaiły nas do ostrych podziałów na dobro i zło, białe i czarne. Nawet Batman z „Mrocznego Rycerza” zbytnio od tego schematu nie odstaje i wszystko kończy się happy endem – dobro po raz kolejny zwycięża. A „Strażnicy” pootwierają w głowie czytelnika te wszystkie szufladki, w których oddzielnie trzymał tych dobrych i tych złych, i wyrzucą wszystko na ziemię powodując totalny rozgardiasz. Po zakończeniu lektury ten cały bałagan wcale się nie zmniejszy. Wiadomo będzie kto, co a nawet dlaczego. Ale kogo do której szufladki wrzucić?

B: Co jeszcze można powiedzieć? Moja szanowna interlokutorka wspomniała wyżej o pokręconych psychicznie bohaterach, i to jest oczywiście prawda – ale nie cała. Bo z jednej strony mamy, powiedzmy, blichtr związany ze sławą obrońców ludzkości – ale od pewnego momentu ludzie chronieni przez Strażników wcale sobie tego nie życzą, chcą „normalnej” policji a nie przebierańców w kostiumach… W dodatku, z różnych przyczyn, w swoje powołanie zaczynają wątpić sami bohaterowie – i ten rozpadający się świat, równocześnie na zewnątrz jak i we wnętrzu każdego z nich, jest na swój sposób fascynujący. W jednej z moich ulubionych scen Komediant na pytanie Dana (właśnie pacyfikują demonstrację) „co się stało z amerykańskim snem” odpowiada przez zęby „spełnił się, właśnie na niego patrzysz”...

A: Zostawmy już samą treść komiksu na boku, bo ja chciałabym jeszcze choć trochę wspomnieć o formie, w jakiej „Strażnicy” zostali napisani. Nie jest to komiks w czystej postaci. Bardziej przypomina kolaż. Poza tym, czego wszyscy się po komiksie spodziewają, czyli obrazkami z „dymkami”, w „Strażnikach” znajdziemy też kawałki prozy: fikcyjne kawałki książek, wycinki z gazet, listy czy artykuły napisane przez bohaterów „Strażników”, które stanowią rodzaj uzupełnienia głównej części komiksu.

B: No tu akurat miałem cokolwiek mieszane uczucia – część wstawek rzeczywiście pomagała wczuć się w klimat, ale komiks w komiksie („Czarny frachtowiec”) niespecjalnie do mnie trafił. Ale taki los nowatorskich rozwiązań...

A: A mnie spodobał się ten smaczek – piracki komiks wewnątrz historii o superbohaterach. I pomimo tego, że w filmowej adaptacji „Strażników” w reżyserii Zacka Snydera (to ten od filmu „300”) nie starczyło na „Czarny frachtowiec” miejsca, to zostanie on dołączony do płyt DVD. A sam film wchodzi na ekrany kin już w tym tygodniu:

„Czarny frachtowiec” też ma swój trailer: