Trzeba krwi, dajmy morze krwi, trzeba terroru, uczyńmy go piekielnym (...) Mając na celu wolne państwo ukraińskie, idźmy doń wszystkimi środkami i wszystkimi szlakami. Nie wstydźmy się mordów, grabieży i podpaleń. W walce nie ma etyki. (Mychajło Kołodzinśkyj*)

————————————————————————————————————————
DUN, LUN, OUN, OUN-B, OUN-M, OUN-R, OUN-SD, PUN, SB OUN, SKW, UCK, UHWR, ULS, UNS, UPA, UWO, banderowcy, melnykowcy, bulbowcy… W historii ukraińskiego ruchu nacjonalistycznego aż roi się od bytów, które mogą zaciemniać ogląd niezorientowanemu obserwatorowi. SS-Galizien, batalion Nachtigall, Wołyński Legion Samoobrony – jaka między nimi różnica? – pytał niegdyś publicysta najbardziej opiniotwórczej gazety zapewne z intencją przytłoczenia czytelnika świadomością jego niewiedzy i wywołania wyrzutów sumienia z powodu naruszenia tematu tabu.

Tymczasem jeden skrót tłumaczy wszystko:

OUN

^{godło OUN}

Organizacja Nacjonalistów Ukraińskich – ugrupowanie powstałe w 1929r. na emigracji (w Pradze). Podstawy programowe OUN opierały się na doktrynie pisarza i publicysty Dmytra Doncowa, ukraińskiego tłumacza „Mein Kampf”, autora „Nacjonalizmu”. Wg Doncowa nowoczesny nacjonalizm powinny cechować m.in. fanatyzm i amoralność oraz „twórcza przemoc”. Dzieło Doncowa ponoć napisane błyskotliwym stylem, wywarło ogromny wpływ na radykalną ukraińską młodzież w Polsce. Podobno S. Bandera znał obszerne fragmenty „Nacjonalizmu” na pamięć. Paradoksalnie – wydano je legalnie we Lwowie w 1926r.**

^{Dmytro Doncow}

Program OUN mówił m.in. o potrzebie powołania wielkiego państwa ukraińskiego obejmującego wszystkie „ukraińskie ziemie etnograficznie”, co w mniemaniu jego twórców oznaczało ziemie od Wołgi po San. Mówił też o „całkowitym usunięciu wszystkich najeźdźców (zajmańciw)” z ziem ukraińskich w wyniku narodowej rewolucji. Słowa te niektórzy badacze ukraińskiego nacjonalizmu interpretują jako zapowiedź przyszłych czystek etnicznych.

OUN określała siebie jako organizację „nowego typu”, co w ówczesnej nomenklaturze oznaczało organizację faszystowską. Podkreślano znaczenie woluntaryzmu. Naród uważano za „najwyższy typ ludzkiej współnoty”. W przyszłym państwie ukraińskim partie polityczne miały być zakazane. Jedyną formą aktywności politycznej miała być OUN. Ustrój państwa miał być oparty na „nacjonalnej solidarności, ponadklasowości i ponadpartyjności”. Odrzucano demokrację, kapitalizm i komunizm.

Niewątpliwie na wybór tak radykalnej drogi przez działaczy ukraińskich wpływ miała frustracja z powodu przegranych walk o wolne państwo ukraińskie, dyskryminacyjna polityka narodowościowa II RP oraz ówczesna popularność faszyzmu w Europie. Podobnie jak w Niemczech, niezadowolenie z porządku powersalskiego przydało popularności rozwiązaniom skrajnym.

Na wzór włoski i niemiecki przywódcę OUN nazywano Wodzem. Pierwszym Wodzem OUN został Jewhen Konowalec. Po śmierci Konowalca w 1938r. zastąpił go Andrij Melnyk.

OUN aktywnie wsparła Niemcy we wrześniu 1939r., licząc na uzyskanie państwa ukraińskiego z nadania III Rzeszy. Wcześniej Niemcy finansowały OUN i szkoliły jej działaczy.

Na przełomie 1939-40r. w OUN doszło do rozłamu na zwolenników A.Melnyka i Stepana Bandery. Najprawdopodobniej rozłam miał podłoże ambicjonalne i pokoleniowe. Powstały dwie konkurujące ze sobą organizacje: OUN-M (od Melnyka, tzw. melnykowcy) i OUN-B (od Bandery, tzw. banderowcy). Konkurencja między nimi przybierała czasem krwawe formy.

Od początku 1943r. OUN-B tworzyła partyzantkę, która z czasem przyjęła nazwę Ukraińska Powstańcza Armia (UPA).

————————————————————————————————————————
Dziś, gdy zastanawiamy się nad genezą rzezi kresowych, nie sposób racjonalnie wskazać inną przyczynę niż agresywny, faszystowski charakrer OUN. To w 1943r., podczas rzezi na Wołyniu działali agitatorzy OUN, niczym misjonarze uczący ludność Dekalogu ukraińskiego nacjonalisty, w którym nakazywano m.in.:

7. Nie zawahasz się spełnić największej zbrodni, kiedy tego wymaga dobro sprawy.

8. Nienawiścią oraz podstępem będziesz przyjmował wroga Twego Narodu.

10. Będziesz dążył do rozszerzenia siły, sławy, bogactwa i obszaru państwa ukraińskiego nawet drogą ujarzmienia cudzoziemców.

Możemy sobie tylko wyobrażać, co by było, gdyby OUN udało się powołać do życia własne państwo ukraińskie, będące elementem „nowego sprawiedliwego faszystowskiego porządku”, jak wyraził się samozwańczy premier rządu tego niedoszłego państwa, Jarosław Stećko (OUN-B) w liście do Mussoliniego, gen.Franco i Ante Pavelicia w 1941r. Z pewnością jeszcze pełniej ziściłyby się słowa marszu OUN:

Śmierć, śmierć, Lachom śmierć
Śmierć moskiewsko-żydowskiej komunie
Prowadzi nas OUN w krwawy bój

————————————————————————————————————————
^{* – teoretyk wojskowy OUN}

^{** – trzeba oddać Doncowowi, że po wybuchu wojny zachował się godnie. Nie dał się skaptować Niemcom, przedostał się do Bukaresztu, gdzie otrzymał polski paszport i wyemigrował na Zachód.}
————————————————————————————————————————

Źródła:

Witalij Masłowśkyj, “Z kim i przeciw komu walczyli nacjonaliści ukraińscy w latach II wojny światowej?”, Wrocław 2001
Grzegorz Motyka, “Ukraińska partyzantka 1942-1960”, Warszawa 2006
Wiktor Poliszczuk, “Dowody zbrodni OUN i UPA” t.2, Toronto 2000
Artykuł Organizacja Ukraińskich Nacjonalistów w Wikipedii, licencja GNU FDL, autorzy: wikipedyści
Artykuł Dmytro Doncow w Wikipedii, licencja GNU FDL, autorzy: wikipedyści

Godło OUN i zdjęcie D.Doncowa pochodzą z ww. artykułów Wikipedii.