Wygląda na to, że bardzo szybko znaleźliśmy się w punkcie krytycznym naszego forum. Szybciej niż sądziliśmy. Ta sytuacja jest poniekąd efektem tego, co dzieje się od dłuższego czasu w Salonie. Odnoszę się do Salonu, bo w innych forach nie biorę udzialu. Oczywiście poza Txt.

Sądziliśmy, iż podjęte przez założycieli środki, pozwolą uniknąć blędów. Zapomnieliśmy jednak, że nie żyjemy w stanie idealnym. Że tkwią w nas pewne zadry, siegające swymi korzeniami czasów sprzed lat kilkunastu czy wręcz kilkudziesięciu. Stąd nasze przywiązanie do wolności, wolności slowa, wolności do wyznawanej wiary, ideologii, i niechęć do narzucania nam rozwiązań.

Wolność jednakże nie jest bezgraniczna. I nie udawajmy, że tak nie jest. Codziennie – w pracy, na ulicy, w domu – natykamy się na jej ograniczenia. Z jednej strony są to normy prawne, ustalające sposób funkcjonowania całego społeczeństwa. Z drugiej są to normy umowne: przyzwoitość, moralność itp.

Część z tych norm wyznaczamy sami, sporo przejęliśmy z tradycją, a inne zostaly nam narzucone ustalonym systemem prawnym. Jak to ze wszystkimi przepisami bywa – są one ulomne. Po prostu nie da się w sposób przejrzysty i nieskomplikowany (a dobre prawo powinno być w miarę proste) znaleźć i opisać wszystkie sytuacje, z jakimi można się spotkać w życiu codziennym. Komplikowanie prawa prowadzi do sytuacji co najmniej niekomfortowych, krzywdzących czy też komplikujacych życie sporej części z tych, których one dotyczą. I z tego powodu krytykowanych. Zajrzałem wczoraj do pierwszego z brzegu serwera, dotyczącego wydawnictw sejmowych. Mnóstwo tam opisów, komentarzy, gloss i glosów na tematy prawne. Są one wyrazem coraz bardziej skomplikowanego prawa. A im bardziej skomplikowane prawo, tym bardziej ograniczana jest nasza wolność.

Wydawać by się moglo, że w przeciwieństwie do norm prawa państwowego, egzekwowanie prawa obyczajowego (przyzwoitość, moralność itp.) będzie łatwiejsze, bo przecież wspólna jest nam tradycja, umiejętność zachowania się przy stole, wobec kobiet i takie tam jeszcze fanaberie. Wiemy, że nie należy bekać przy jedzeniu, podobnie jak dłubać w zębach i w nosie, w towarzystwie dam nie używać slów powszechnie uznawanych za obelżywe, upijać się raczej rzadko albo w ogóle, nie krzyczeć, nie robić krzywdy słabszym, nie klamać…

Nie jesteśmy jednak aniolami. W przypadku norm państwowych jakoś to jeszcze generalnie idzie, gorzej, gdy mamy do czynienia z obyczajowymi. Szczególnie wtedy, gdy mamy do czynienia z tzw. towarzystwem mieszanym. Zazwyczaj sami dobieramy się w grupy wedle zainteresowań, przymiotów osobistych, sympatii do tej samej drużyny sportowej, jakiejś postaci ze sfery kultury czy polityki. Jeśli grupa jest mala i zamknięta, problemy są mniejsze.

Gorzej gdy grupa należy do tzw. otwartych, o dużej liczebności. Tak się dzieje w przypadku społeczeństwa informatycznego. Powstają fora pelne anonimowych zazwyczaj blogerów. Wtedy już trudniej z zachowaniem norm obyczajowych. Formy wypowiedzi na tych forach bywają różne – od dyskusji i komentarzy na temat zamieszczonego wpisu wiodącego aż po twórczość literacką. Głównym narzędziem na tych forach jest silą rzeczy język pisany. Pisany tzn iż podawane przy jego pomocy informacje są przekazywane wolniej niż w przypadku mowy. A więc można założyć, że pisząc jakieś slowa zastanawiamy się nad ich sensem, staramy się je odpowiednio dobierać; można założyć, że przekazywany temat poprzedzony był okresem zastanowienia się, podobnie jak użyte slowa. Tak więc sformułowania użyte na forach internetowych są zazwyczaj używane z premedytacją czyli celowo.

Każdy wybiera sobie takie forum, jakie chce, czyli dobiera sobie takie towarzystwo, jakie mu najbardziej odpowiada. A każda taka społeczność/towarzystwo, by funkcjonować w przestrzeni społecznej, musi opierać się na pewnych normach – prawnych i obyczajowych. Ponieważ prawnych nie da się w całości skodyfikować (słynny Kodeks Hammurabiego nie był przecież spisem norm prawnych jak się powszechnie sądzi, ale zbiorem wskazówek typu „oko za oko, ząb za ząb”, czyli wytycznymi pokazującymi „ducha prawa”), więc i regulaminy nie są tworami obejmującymi każdą literalnie sytuację, z jaka może mieć do czynienia dana społeczność. Należy się więc posługiwać normami obyczajowymi

W moim przypadku nie lubię obyczajów panujących pod przyslowiową „budką z piwem”.
Nie lubię towarzystwa, w którym znajdują się jednostki ogarnięte, z powodów sobie tylko znanych, nienawiścią do innych, osób wulgarnych z zalożenia -> odpowiednie zachowanie w towarzystwie dam), wreszcie typów (a są tacy, zaręczam), którzy lubią torpedować wszystkie inicjatywy, pomysły, zabawy. Torpedować, bo są nieszczęśliwi w glębi duszy, bo są wredni od urodzenia i tą wredność mają zawarta w genach. Torpedować wreszcie na czyjeś zamówienie: konkurencji, polityczne. To tacy lysi w Internecie, tyle że bez glanów, ale za to z palkami w postaci wulgaryzmów, językowo ograniczeni szczytowymi osiągnięciami słownymi z poziomu kloaki.

W ogóle zbiór slów, jakimi się posługujemy w naszych konwersacjach, jest charakterystyczny. Gdy używamy wulgaryzmów, to zazwyczaj w celu emocjonalnego podkreślenia wagi poruszanej problematyki. Jednakże nadużywanie wulgaryzmów naprawdę nie ma nic wspólnego ze „szczerością” intencji; wskazywać może raczej na ewentualne ubóstwo słownika. Wulgaryzmy dopuszczam jedynie w ograniczonej liczbie w literaturze, i to tylko w przypadkach dla autora uzasadnionych. Bo dla mnie niekoniecznie.

Wróćmy jednak do wspomnianych norm państwowych i obyczajowych. Choćbyśmy nie wiem jak starali się o tym nie myśleć, to jednak są one ogranicznikami potocznie pojmowanej wolności. Gdy gdzieś, w glębi naszej duszy, siedzi zadzior w postaci wspomnień sprzed lat kilkunastu (u innych, tych młodszych, są to deklaracje powtarzane permanentnie przez rozlicznych polityków czy ideologów), to oburzamy się natychmiast w sytuacji, gdy trzeba te normy zastosować w praktyce. Oburzamy się tym bardziej, gdy dotyczy to normy nie do końca opisanej. Wtedy natychmiast wlącza się sygnal bezpieczeństwa – oto ktoś chce ograniczyć nasza wolność. I zapominamy, że być może zastosowanie danej represji ma na celu bezpieczeństwo naszej grupy, towarzystwa. I bezpieczeństwo norm obyczajowych, których przecież nie wymyśliliśmy dzisiaj, ale dostaliśmy w spadku z tradycją.

Wolność absolutna jest pojęciem mitycznym, stworzonym na potrzeby dysput filozoficznych. Nawet będąc samemu na bezludnej poza tym wyspie, nie jesteśmy wolni. Nie muszę chyba wyjaśniać tego paradoksu. Wolni możemy być chyba jedynie wewnętrznie – w swoich wyborach, sympatiach czy antypatiach. Zazwyczaj jest to wolność rezygnacji lub tzw. „wolność na nie”. Gdy jesteśmy w grupie ta potocznie pojmowana wolność jest ograniczona.

A największe chyba problemy z określeniem granic wolności mają osoby zajmujące się zawodowo tworzeniem i egzekwowaniem wspomnianych wyżej norm. I tych państwowych i tych obyczajowych. To chyba takie skrzywienie zawodowe.