W 1930 Ferdynand Goetel i Rafał Malczewski, syn Jacka, opublikowali groteskę fantastyczną „Król Nikodem” Sztukę wystawiono w teatrze „Rozmaitości” we Lwowie. Reżyserował Wacław Gadulski a opiekę artystyczną nad spektaklem sprawował Leon Schiller.

Ponoć cały tekst się nie zachował, ale wynalazłem w antologii dawnej polskiej fantastyki „Tajemniczy Kryształ” fragmenty pierwszego aktu. Z tych fragmentów przepiszę drobny urywek.

Akcja sztuki dzieje się w roku 2000. Chodzi z grubsza o to, że władcą uczyniono mechaniczną kukłę. Oto jak do tego doszło. Elita wprowadza w sytuację nowego adiutanta kukłowatego króla, porucznika Apolla.

Winkeleisen: Właśnie! Były to najcięższe czasy w historii państwa. Naród raz po raz wybierał sejm, bo już tylko umiał głosować. Sejm, nim utworzył rząd, tracił mandaty; rząd nim się utworzył łapał synekury lub uchwalał sobie emerytury i dmuchał za granicę. Głowa państwa ważyła tyle co kapelusz, a naród wołał, że i tak za wiele. Na znak protestu przeciw anarchii obywatele kpili sobie z praw i nie płacili podatków. Dwa wspaniałe urodzaje zniszczyły ziemiaństwo, cena bowiem na produkty rolne spadła i ziarno gniło w spichrzach czekając na koniunktury. Przemysł aby móc eksportować za granicę, pożerał ostatnie zapasy obcych walut ze skarbu państwa. Import pochłaniał eksport, banki zjadały producenta, aby podtrzymać konsumpcję. Trzech bezrobotnych żyło kosztem jednego pracującego, który sam żył z tego co ukradł.

Pała: Lud się burzył.

Wymarło: Arystokracja wzruszała ramionami.

Winkelesein: Co tu mówić! Zupełny chaos! Ostatnimi laty nie przechodził już w sejmie żaden wniosek. Pamięta pan przecież, jak ten półobłąkany senator Wyprostek postawił nagłe pytanie, czy dwa a dwa jest cztery? Dyskutowano dwa tygodnie, udowadniając Wyprostkowi, choć był to ostatni notowany anioł w ludzkiej skórze, dwie defraudacje, jedno kazirodztwo i tuzin nadużyć. Po czym, dwa a dwa jest cztery przepadło olbrzymią większością.

Pała: Przepraszam, ale za mną stała cała lewica!

Winkeleisen: Cóż z tego, że stała, kiedyś ty leżał?

Wymarło: Mnie popierał związek arystokratów.

Winkeleisen: A mnie kapitał. Niewiele to nam jednak pomogło. Wtedy dopiero w pewien prohibicyjny dzień zeszliśmy się przypadkowo na wódce w knajpie „Pod Śledziem Marynowanym” Przy piątej kolejce zawarliśmy pakt wspólnego działania, zwany w historii „ Ugodą Marynowaną” lub „Sojuszem Wielkiego Śledzia” Programu wspólnego nie ustaliliśmy co prawda…w każdym razie jednak postanowiliśmy działać solidarnie, na złość wszystkim innym. Nazajutrz kiedy w Izbie zgłoszono trzysta rozbieżnych wniosków o umocnienie rzeczpospolitej…postawiliśmy kontrwniosek o restytuowanie monarchii. I stał się cud! Cała Izba wotowała za nami, z jednym , jedynym zastrzeżeniem, aby królem został ktoś bez politycznej przeszłości. Do wynalezienia kandydata upoważniono nas trzech.

Apollo: Rozumiem…lecz skądże król Nikodem?

Winkeleisen: W tym cała rzecz, bo gdyby nie on, nic by nam się wówczas nie udało. Obywatel bez przeszłości politycznej okazał się zupełną fikcją. Z kilku tysięcy zgłoszonych kandydatur nie utrzymała się żadna. Rozwścieczony Sejm zainicjował wówczas w całym kraju strajk generalny. Reagowaliśmy zamykając bufet sejmowy!

Wówczas pojawia się żona wynalazcy z mechanicznym kandydatem. Kandydat zostaje królem, wynalazca trafia do ciupy. W ostatniej znanej mi scenie Nikodem ożywa i zaczyna sam rządzić. Potem musi być coś nie bardzo i pewnie ta próba zbytniej samodzielności kończy się fatalnie, bo w zestawieniu postaci mamy coś takiego:

Inż. Winkeleisen- później Nikodem 2

Hr. Wymarło – później Nikodem 3

Mateusz Pała – później Nikodem 4

Mało to w sumie optymistyczne, że na końcu królem zostaje lewicowy Pała. Dobrze, że to starodawny i przedwojenny tekst, którego autorami są dwaj bardzo interesujący ludzie, a interesujący ludzie przeważnie się mylą. Koniecznie poczytajcie, choćby na początek w “wiki” Jak to się plecie, niesamowite.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Ferdynand_Goetel

http://pl.wikipedia.org/wiki/Rafa%C5%82_Malczewski

Pewnie poznali się w Tatrach. Cholera zresztą ich tam wie.