Rzeczywisty nosiciel Pana Y, którego ten ostatni zwykł nazywać po prostu N, znowu będzie się lustrował.
Trzeba tu zaznaczyć, że dla Pana Y, stanowiącego byt wirtualny, lustracja nie stanowi problemu. Oczywiście, jego wybujała ciekawość każe mu czytać (w wirtualu) rozmaite listy Wildsteina i kolejne meldunki IPN. Przy okazji – dziwi się światu. Jak zawsze.

Na liście Wildsteina Pan Y znalazł babcię N. Tamten mało się nie zapluł, tłumacząc, że jak ktoś pracował, jako telefonistka wojskowa, to nie dziwota, że miał stosowną teczkę. Pan Y przyjął do wiadomości to wyjaśnienie (wydało mu się ono logiczne) i pokazał N na inny wpis. Dziwnie przypominający innego członka jego rodziny. N nieco posmutniał.
Ale kiedy mu Pan Y pokazał, z kolei, że jedna kiedyś znajoma pani (niewątpliwie na początku lat osiemdziesiątych związana z jednym takim, co to wszyscy wiedzieli, a który potem tajemniczo wyemigrował), nie dość, że ma czyste akta, to jeszcze na dodatek, za sprawą PiS zajmuje i czas jakiś zajmować będzie bardzo poczesne stanowisko, to się wściekł. Używał przy tym wyrazów, które kierował pod adresem tej pani i w odniesieniu do lustracji w polskim wydaniu.

Bo N ma do lustracji stosunek poważny. Uważa, że jest spóźniona, ale wciąż potrzebna. N wie, że kłopot polega na tym, że komplet akt mają prawdopodobnie Rosjanie (gdyż SB, podobnie jak i służby innych państw komunistycznych, miała obowiązek przekazywania mikrofilmów na Łubiankę), znaczną część Niemcy i Amerykanie (gdyż jakoby dostali komplet akt Stasi), że różne teczki się będą znajdować jeszcze przez lata. Ale mimo to uważa, że to jest potrzebne.
Najchętniej by ujawnił całość dokumentacji będącej w dyspozycji IPN, mimo zawartych danych wrażliwych. Pan Y nabija się z N, że to tylko dlatego, iż sam chętnie by sobie przypomniał, co wtedy wieczorami robił. I z kim. N twierdzi, że niekoniecznie, pamięć ma dobrą. Raczej idzie mu – jak twierdzi – o to, że właśnie takie informacje pokazują, dlaczego ludzie się łamali. Uważa, że czasem to usprawiedliwia. Bo N uważa, że bardziej winni są funkcjonariusze, a nie każdemu donosicielowi można z czystym sumieniem napluć w twarz. Ale po prawdzie, to te dane wrażliwe N by nawet chętnie odpuścił, żeby moc się paru rzeczy dowiedzieć. Bo mu się parę rzeczy nie zgadza. Albo zgadza za bardzo.

Pan Y śmieje się, że N chciałby, żeby pewnego dnia wszyscy byli agenci poczuli imperatyw kategoryczny i sami ujawnili swe grzechy, pokornie prosząc o przebaczenie. Zadaniem Pana Y jest zresztą bardziej prawdopodobne od postulowanego przez N „dobrego prawa lustracyjnego.
Zresztą nawet tolerancja N wydaje się Panu Y dość wątpliwej próby. Czasem zadaje mu pytanie, dlaczego ten już nie słucha Jaromira Nohavicy. Odpowiedzi wydają się mętne.

Tak czy inaczej, kiedy zatem w 2006 roku zaprowadzono szeroką lustrację, N się cieszył. W zasadzie niedługo, bo jak ustawę przeczytał (z ciekawości), to przestał. Nowelizacja już go raczej zmartwiła, bo wiedział, co zrobi Trybunał Konstytucyjny. Co prawda nie docenił skali ingerencji Trybunału (za co wini jego upolitycznienie), ale co do zasady, to z góry wiedział, że tak się skończy. Pan Y może poświadczyć.

Nie mniej jednak, N żwawo wypełnił stosowne oświadczenie i złożył w przewidzianym terminie. Trochę sie dziwił, że przy tym składaniu spotkał wyłącznie ludzi, o których miał jak najlepsze mniemanie, ale odczuwał nawet swoistą dumę, że jego też wreszcie lustrują. Z dwóch tytułów. Niestety, lustracja N i jemu podobnych została oprotestowana przez Trybunał. Oświadczenie dostał z powrotem.
Co prawda N wiedział, że to jakby czasowo, nie do końca, że była jakaś kolejna nowelizacja, ale sobie głowy nie zaprzątał.

I proszę, w poniedziałek 17 grudnia N dowiedział się, że już 10 wysłano do niego wezwanie lustracyjne. Trochę się zdziwił, że ktoś akurat przed świętami wysyła, ale trudno. Widać ten ktoś miał wcześniej ważniejsze rzeczy na głowie.
Tym razem N będzie lustrowany z jednego już tylko tytułu. Dla Pana Y oznacza to, że lustracja to pic na wodę i fotomontaż. Wedle poprzednich zasad, w zakładzie pracy, gdzie N podobno pracuje, lustrowanych miało być kilka tysięcy osób. Teraz pewnie ze trzysta. Albo i mniej. Ale N potraktował to poważnie.

Pan Y miał z tym trochę zabawy, bo N strasznie wyczekiwał na te kwity. Na listonosza wyglądał, z domu wychodzić nie chciał. Doczekał się. Przesyłce poleconej, za potwierdzeniem odbioru, wartej cztery i pół złotego, pokonanie linii Wisły zajęło jedenaście dni. Niezły wynik. Co prawda N twierdzi, że jak nie ma korków, to jedzie do pracy jedenaście minut, ale tylko tak gada, bo przecież zawsze są korki. To, że na kopercie był numer kodu pocztowego, który wydał mu się całkiem nieznajomy, uznał za pomijalne, podobnie jak uwagę kolegi po obowiązku, który wspomniał, że jemu wysłano na adres, pod którym od kilku lat już nie mieszka. Ludzie są omylni.

Czas już był mocno przedświąteczny, wiec N (przeczytawszy, że ma się oświadczyć w ciągu 30 dni) odłożył druki do stosownego korytka na papiery. Nie na długo jednak.
W Wigilię listonosz odwiedził go po raz kolejny, wręczył kolejne pismo za pobraniem (warte cztery i pół złotego). Okazało się, że ktoś się pomylił, nie doczytał, więc przepraszamy bardzo, ale termin oświadczenia upływa za trzy miesiące. N pochylił się nad dolą człowieka omylnego, który to wszystko rozsyłał. Najbardziej go ujęło, że przesyłka, która szła (zapewne w sensie ścisłym i to przez Przemyśl) tym razem 12 dni, miała zupełnie inny kod pocztowy. Inny od poprzedniego i inny od prawdziwego.

W drugi dzień Świąt Bożego Narodzenia N usiadł do papierów. Spośród trzech wybrał ten, który – po pierwsze – był oświadczeniem, a ponadto – po drugie – nie zawierał tabelki (N nie lubi tabelek). Wypełnił. Podpisał.
I wtedy zauważył, że chyba jeszcze coś zostało, bo na dole była gwiazdeczka i obok niej było napisane „właściwe podkreślić”.

Pan Y zaglądnął mu przez ramię i zobaczył, że N, z czubkiem języka między zębami, starannie i z uwagą podkreśla: „nie pracowałem”, „nie pełniłem”, „nie byłem”. Pomija zaś „nie pracowałam”, „nie pełniłam”, „nie byłam”.

Pan Y pomyślał sobie, że jedyny pożytek z takiej lustracji, jak ta właśnie, jest taki, że parę osób w średnim (co najmniej) wieku, musi przemyśleć sobie swoją tożsamość seksualną. To ważne, zwłaszcza w naszych dziwnych czasach i Pan Y wartości tego procesu restytuowania osobowości nie neguje.

Ale, czy to było warte 9 złotych opłaty pocztowej, to akurat pan Y trochę powątpiewa…