Mało rzeczy irytuje mnie tak bardzo, jak psucie edukacji przez zwolenników lewicowego utylitaryzmu.

Wczorajsza Wyborcza zamieściła w dziale ‘Opinie’ tekst adunkta na Wydziale Filozofii UW, Tomasza Mazura, pt. “Niby Wykształcony, ale barbarzyńca”. W publikacji tej autor argumentuje, że czas skończyć w praktyce edukacyjnej z systemem kształcenia nastawionego na wiedzę a:

“celem szkoły jest przygotowanie młodego człowieka do podjęcia specyficznych wyzwań, jakie niesie ze sobą współczesna epoka.Wyzwania te ciągle się zmieniają, dlatego musi się też zmieniać szkoła. Wiedza przedmiotowa służy tu jedynie za materiał czy kontekst do rozwijania tych umiejętności. Doniosłość jakiejś dyscypliny wiedzy nie jest argumentem za wprowadzeniem jej do szkoły.”

Autor pisze też dalej:

“Czy tego chcemy, czy nie, wiedza teoretyczna straciła dzisiaj status wyróżniającej wartości. Stało się to co najmniej z dwu powodów. Po pierwsze, w skali masowej przestano postrzegać wiedzę jako źródło sukcesu, zarówno zawodowego, jak i materialnego. Żeby odnieść sukces, nie trzeba dzisiaj posiadać szczególnej wiedzy przedmiotowej. Trzeba co najwyżej być dobrze zorientowanym w bieżącej sytuacji, mieć trochę szczęścia i PR. Uczniowie współczesnych szkół dobrze o tym wiedzą, może nawet lepiej niż wielu nauczycieli.
Po drugie, w świecie, jak by to ujął Zygmunt Bauman, pluralistycznej i płynnej współczesnościistnieje wiele równorzędnych wartości godnych wyboru, dających poczucie ważności i sensu życia. Wiedza przedmiotowa jest tylko jedną z nich. Do realizacji wielu innych w ogóle nie jest potrzebna. I o tym uczniowie też bardzo dobrze wiedzą.”

Niestety, zestawienie poglądów Tomasza Mazura z postulatem bezkompromisowej desgregacji uczniów z różnych środowisk postwionym w innej niedawnej publikacji stawia GW w lewackiej szpicy psucia edukacji przez zwolenników taniego postmodernizmu zapatrzonego w równie tani relatywizm kulturowy.

Zastanówmy się, co właściwie proponuje nam pan Mazur. Wydaje się, że szkoła w jego mniemaniu – co autor sam dalej przyznaje – ma być (kolejną) instytucją, której głównym zadaniem jest dawanie (młodym) ludziom szczęścia. Ma dawać im szansę “dokonania wyboru drogi życiowej, która da im poczucie spełnienia.”

Charakterystyczne jest przy tym, że autor (w dalszej części tekstu) przyznaje, że dróg takich jest wiele i że właściwie nie ma rozróżnienia na lepszą czy gorszą ścieżkę kariery. W życiu liczy się właściwie tylko samospełnienie w szczęściu jednostki. Skrajnie indywidualistyczne podejście autora zdaje się zupełnie nie dostrzegać kulturotwórczej i społecznej funkcji szkoły. Wg Mazura, szkoła nie powinna ukierunkowywać uczniów w jakiś szczególny, uprzywilejowany sposób, lecz w zasadzie wyłącznie ograniczać się do pokazywania im: “patrzcie, jaki wielki świat, patrzcie i wybierajcie, wszystkie drogi są piękne!”.

Tomasz Mazur całowicie pomija klasyczną wizję Kasjodora, która poprzez stulecia zapewniała kontynuację rozwoju kultury zachodnioeuropejskiej dbając o ciągłość narracji międzypokoleniowej i sublimację najważniejszych elementów tego przekazu. W zrelatywizowanym świecie autora żadna konkretna narracja nie może być wyróżniona, nie stanowi szczególnej wartości i tym samym nie powinna być celem działań edukacyjnych.

Autor nie daje nam szansy zanalizowania czym właściwie, na poziomie szczególu, powinnna zajmować się szkoła. Jak powinny wyglądać zajęcia, czym wypełnić czas uczniów. Wyraźnie widać jednak, że skoro do osiągnięcia indywidualnego sukcesu wystarczy dobra orientacja w sprawach bieżących, szkoda tracić czasu na naukę historii. Autor nie ukrywa swojego krytycznego stosunku do współczesnych zasad nauki filozofii – rozumiem zatem, że historia idei jest również zbyteczna w rozwoju nowoczesnego ucznia. Wystarczy, jeśli nauczyciel pogada sobie z pupilami na jakiś bieżący temat, najlepiej w sposób nie budzący większych kontrowersji (aby przypadkiem nikogo nie urazić i nie wyróżniać jakiegoś określonego poglądu) i nie odwołując się do debat wcześniejszych – wszak skoro uczneń nie musi znać klasyków, to jak się do nich odwoływać?

Skoro równocześnie nowoczesna szkoła nie może i nie powinna stawać się enklawą pełnej burżuazyjnych ambicji klasy średniej a zarazem nie może być gettem dla ubogich, skoro szkoła ma planowo przyczyniać się do mieszania środowisk a ambicje klasy średniej muszą ustąpić miejsca budowie powszechnego szczęścia (mam na myśli drugi wspomniany przeze mnie artykuł z GW), to mamy już gotowy schemat kulturowego wykorzenienia społeczeństwa, model, w którym edukacja zostaje sprowadzona do bezideowej roli terapeutycznej, gdzie celem samym w sobie jest dobre samopoczucie ucznia, który pomimu upływu lat staje się podmiotem coraz dalej posuniętej infantylizacji. Jest to właściwie nie szkoła, lecz wieczne przedszkole. Nie ma w nim ważnych przedmiotów i nie ma też ważnych ocen. Wszystko jest umowne i do niczego nie prowadzące. Egzamin staje się nic nie znaczącą cezurą, ponieważ nie może być trudny. Trudny egzamin mógłby – nie daj Boże – okazać się dla co poniektórych zbyt trudny a przez to przyczynić się do obniżenia ich samooceny i w konsekwencji poczucia szczęśliwości!

Autor i jemu podobni zwolennicy “nowoczesności” zdają się nie dostrzegać, że proponowany przez nich model edukacyjny przyczynia sie jedynie do atomizacji społeczeństwa, które ulega rozbiciu na niczym nie powiązane (poza zakupami w jednym supermarkecie) subkultury zupełnie się nawzajem nie rozumiejące, wyznające skrajnie odmienne wartości, porozumiewające się różnymi językami, chołubiące zupełnie innych bohaterów i mające zupełnie różnych wrogów.

Można oczywiście utrzymywać, że taki właśnie stan jest wspaniały i godny realizacji, lecz mnie takie społeczeństwo wcale sie nie podoba a wręcz przeciwnie – jakoś dziwnie przypomina mi bezkształtną masę z książki Eliasa Canetti.

Na pewno polski system edukaycjny potrzebuje jakiegoś unowocześnienia, ale kierunek reform zaproponowany przez Tomasza Mazura jest wybitnie szkodliwy, doprowadził już do zniszczenia szkolnictwa w Wielkiej Brytanii (w szczególności w Szkocji) i należy uczynić wszystko, aby takie lewackie pomysły nie zostały zrealizowane w Polsce.