Kunnigas moczył nogi w Donie i kombinował, co robić.

Za górką kolega kunnigasowy, Mamaj bił się na ostre z niejakim Dymitrem, którego kunnigas nie lubił, bo mu kiedyś przestraszył tatusia. Szło im bodaj o jakieś zaległości podatkowe, czy coś takiego. Kunnigas nie pamiętał dokładnie, kto komu był winien. I ile. Miał wrażenie, że tamci też nie pamiętają, ale mógł się mylić.

Właściwie, po obyczaju, to wypadało pomóc Mamajowi, bo tak mu kunnigas przyobiecał. Z drugiej strony, szpiedzy donieśli, że Dymitr po lasach trzymał wojskowych poukrywanych i różnie mogło być. Jak wyjdą ci wojskowi z lasu, znaczy. Przyrodni kunnigasa, którzy – z racji prawosławnego obrządku, który po matce wzięli – mieli bliżej do moskiewskiego Zalesia, też sugerowali mu w sekretnej korespondencji zmianę polityki i mamili szczodrą rekompensatą, zwłaszcza zaś wysoko przetworzonymi produktami, jak to węgiel drzewny, smoła i futerka. No i mniej przetworzonymi, jako to branki. Na przykład.

Ale i sam kunnigas, choć młody jeszcze, to głupi nie był wcale. W jego rodzinie głupi to chodzili za innymi, jak przyrodni, a nie prowadzali własne wojsko. W każdym zaś razie nie był tak głupi, żeby się w niepewny interes z zamkniętymi oczami angażować. Chociaż, cholera, Mamajowi przyobiecał... Nieprzyjemna sprawa…

Ale wietrzyk, z drugiej strony, bardzo przyjemny…

Wojsko czekało, czyszcząc broń. Jak to wojsko. Wojsko, w czternastu na mendel, polega na czekaniu.

W zasadzie było całkiem przyjemnie. Wrześniowe słońce grzało, ale już nie spalało, woda była przyjemna ( kunnigas miał zamiłowanie do higieny). Odgłosy bitewne umilały czas. Kunnigasowi miło się siedziało, dopóki nie przylazło tych trzech ochrzczonych i nie zaczęło przeszkadzać.

Po sprawiedliwości, to trzeba przyznać, że przeszkadzało dwóch, trzeci tylko uparcie zapisywał coś na kawałkach skory. Podobno prawdę historyczną. Tak mówił. Cichy był, choć modlił się często. I rumienił przy brzydkich słowach. Tytułował go prawidłowo, bo posiadał obce języki. Obyty i grzeczny.

Za to dwóch pozostałych…
To oni go nazywali kunnigasem, bo nie chciało im się ludzkiego nauczyć języka. Mówili, że słowo za trudne. Zapewne. Zwłaszcza dla kogoś, kto się pieczętował herbem wczele. Albo pochodził z Kurozwęk.

Kunnigas (a niech im już będzie) zastanawiał się, po co, tak w ogólności, zabrał ze sobą Polaków. Sojusz z Zakonem układał się nieźle, mógł wziąć księży, co lepiej mieczem robią. A wsparcie ze strony tych swarliwych jegomości było raczej symboliczne. W zasadzie trudno nawet zgadnąć, dlaczego ten ich kraik, z trudem i całkiem niedawno do kupy pozbierany, przez wąsatego kurdupla z zamiłowaniem do ciasnych pomieszczeń, jeszcze się nie rozpadł. Poprzedni król (już większy trochę) to jeszcze, chociaż dziwkarz, jakiś miał w okolicy szacunek. I znajomości. I kredyt, kiedy trzeba. Wiedział, z kim zjeść i z kim się położyć. Ale teraz rządzi nimi dogorywający Węgier, a zapowiadało się, że już wkrótce dzieci w sukienkach nimi porządzą. Wojna domowa wisi w powietrzu. Dziwactwo jakieś, a nie monarchia późnofeudalna.

Choć trzeba zaznaczyć, że kunnigas nie był wielkim fanem feudalizmu. Nawet późnego.

Kunnigas zabrał ze sobą dwudziestu takich, co mu zwyczajowo marudzili, aby przeciwko Zakonowi ruszył. Zabrał ich, żeby zobaczyli kawałek świata. Pojęli, że geopolityka nie zaczyna się i nie kończy w Kurozwękach. I pojęli jeszcze, że nikt się ichnim zdaniem nie przejmuje. Ani Dymitr, ani Mamaj, ani on. Przyznawał zresztą, że większość była normalna: z wieczora pili, a w dzień ich głowa bolała. Jak ludzi.

Tylko tych trzech. A ściślej dwóch… Pili mniej, albo lepsze mieli głowy, bo potrafili zanudzać od rana. I zanudzali. A ten trzeci chodził za nimi i zapisywał. Ku pamięci pokoleń, jak mówił...

Jeden, troszkę w sobie i sepleniący, był chyba królewskim zausznikiem, bo gadał jak węgierski namiestnik. Że prawosławie gorsze jest od pogaństwa (pogaństwa zresztą przy kunnigasie nadmiernie nikt nie potępiał) i że zasad trzymać się trza. Chrześcijańskich i fundamentalnych też. I tych tam… wartości. A wartości takie są, że ruskich należy bić i patrzeć, czy równo puchną. Bo paskudni w sobie są. A ponadto zabiorą kunnigasowi Ruś.

Trochę się kunnigasowi to dziwne wydało, bo wedle jego najlepszej wiedzy, to – jak na razie – władca węgierski pogonił Polaków z (za przeproszeniem) Rusi Czerwonej.

Drugi marudny, był z jakiejś dalej położonej wsi. Coś na południe od Poznania, gdzie to nie wiadomo, który Lach, a który Miemiec. Ale na Mazowszu mieszkał, dla jak powiadał lepszego powietrza i przyjaźni z jednym tamtejszym Ziemowitem. Ten Ziemowit nie był przyjacielem Adegawena i to w wymowie jego zausznika dawało się odczuć. Co pierwszy wyseplenił, to drugi musiał na odwyrtkę powiedzieć i obśmiać. I zawsze dodać jeszcze, że król (jak mówił to słychać było, że używa małych liter) to na nieprzystojną jest chory chorobę.

Względem sprawy zasadniczej, to ten uważał, że należy zawracać i swojego interesu pilnować poprzez handel z Dymitrem. Głownie skórkami był zainteresowany. Może dlatego, że – wedle tego, co gadali – jakiś jego pociotek miał interesy w Avignonie, gdzie był niezły rynek na gronostaje. Ogólnie rzecz biorąc, mowny ten, choć nie nazbyt lotnego umysłu, szlachcic, uważał, że Mamaj sam sobie był winien, bo Dymitra zdenerwował. No i w ogóle Orda to przeżytek jest. Oraz bariera w handlu skórkami. A królem powinien być Piast.

Kunnigas wszystko to słyszał nie raz. A nawet zaczął już, od tego ich uporczywego marudzenia, po polsku rozumieć. Dla ciekawości spytał tego trzeciego, piszącego, co on sądzi. Ten się zmieszał, trzykrotnie Memento Mori powtórzył (oraz dwie zdrowaśki) i cicho powiedział, że wojna jest zła. Sama w sobie i najlepiej jakby wszyscy się kochali. - W sensie duchowym, dodał spłoniwszy się odrobinę.

Dwaj pozostali tak na niego wsiedli, jak na łysą kobyłę. Że nie rozumie problemów słuszności ogólnej, chrześcijańskiej, geopolityki szczegółowej i zawilej problematyki cykli ekonomicznych w handlu skórkami.

Aż się kunnigas roześmiał. Zwłaszcza z tego ich zapału do geopolityki. Jakby myszy chciały kotami rządzić. Pomyślał, że jak już po polsku umie, to może by warto tej rozrywki dłużej zażywać i się trochę jednak tą Polską zainteresować. Zwłaszcza, że nawet młoda panna, ma skłonność naturalną do dorastania. I będzie okazja, żeby, przy okazji chrztu, tę swarliwą, rudą, pogonić. Uśmiechnął się kunnigas do swoich myśli. Poczuł potrzebę działania.

Z wody wylazł, nogi wytarł, buty założył. Zawołał pułkowników i zapytał, jak sytuacja za górką. Wedle najnowszych danych wywiadowczych, pochodzących z najwyższych drzew w okolicy, wychodziło na to, że ruskie faktycznie wygrywają z Mamajem.

- I bardzo dobrze – oświadczył kunnigas.
- Pora nam wywiązać się z zobowiązań sojuszniczych. Jak ruskie wygrają, to koniecznie się popiją – objaśniał podwładnym specyfikę kulturowo militarną lokalnych władców.
- Wtedy uderzymy na tabory, zabierzemy, co się nam sprawiedliwie należy i wracamy do domu, w ramach procesu pokojowego i demobilizacji.

Wojsko się ożywiło i zaczęło powoli wstawać...

***

Nad Kulikowym Polem zapadał krwawy wieczór. Wojsko kunnigasa grabiło zwycięskie tabory, a nieopodal trzech Polaków załatwiało swoje sprawy.

Cała stawkę zebrał ten od aksjologii i wartości, a najbardziej niezadowolony był ten od zapisywania. Narzekał, że wszystko to andegaweńska choroba i generalnie do dupy z taką wojną między pogany (choć zaznaczyć trzeba, że wyraził to w eleganckiej łacinie). Zeznał też kolegom, że kunigas się do niego zapisał na kursy języka i ogólnej wiedzy o religii rzymskiej (zastanowił się, przez chwilę, dlaczego niby nie awignońskiej?). I jeszcze, że jego zdaniem pojawił się pretendent. I, że w związku z tym, cała ta historia, co ją spisywał, to może się okazać historycznie nieadekwatna. Albo politycznie niepoprawna.

- Nie przejmuj się – pocieszali go koledzy – zmienisz parę zdań, podszlifujesz formę i nikt nie pozna. Biskupem zostaniesz jak nic. Tylko pamiętaj, żeby zaznaczyć, że On czysty w sobie jest i higieniczny. I skłonny do rozwiązan pokojowych. A jak kiedyś ruskie do faktycznej dojdą potęgi, to wszystko się na niego zwali, że nas od jedynie słusznej okcydentalnej linii rozwojowej odwrócił. Zawsze wypadnie na obcego, a nie na swojaka.

Dobra, powiedział piśmienny, to jeszcze dodam, że straszny był wiatr i anomalie pogodowe. Ludzie lubią takie historie i o pakty z Mamajem nie będą pytać.

I dwóch poszło się napić. Za cudze pieniądze. Te które były najpierw Mamaja, potem Dymitra. A teraz ich. Znaczy: za swoje.

A trzeci poszedł edytować kronikę.