macham pomponami na znak, że kibicuję, jak będę miała coś do dodania w pracach, nie omieszkam odłożyć pomponów na rzecz klawiatury :)
a na poważnie, można prosić o jakieś źródła do poczytania już wypracowanych zmian, propozycji etc?

powodzenia!

jakie walory konstytucji o charakterze deklaracji mogłyby w naszych polskich warunkach stanowić o jej lepszości w porównaniu do wersji normatywnej?

Czy aktualnie obowiązujące prawo, poza samą konstytucją, jest na tyle do rzeczy, że dalibyśmy sobie z tym radę bez oparcia w akcie o charakterze normatywnym?

Miałem na myśli rozwiązania przyjęte w innych krajach; projekty konstytucji, które nie weszły w życie, opracowania na ten temat, które typizują rozwiązania ustrojowe itd. Sam nic nie mam, ale postaram się rozwinąć część wątków. Z czasem, mam nadzieję.

Pozdrawiam,

Panie Sergiuszu,

konstytucja, która nie ma wartości normatywnej, ale jest deklaracją polityczną albo programową, to jest dzisiaj bujda na resorach. Uczy się o tym na uniwersytetach, bo rzeczywiście jest taka klasyfikacja i przez wiele lat miała praktyczne przejawy. W PRL-u konstytucja zawierała tzw. normy programowe (uczyli profesorowie), z których nie można było wyprowadzać praw i obowiązków, bo – właśnie – były to jedynie deklaracje i zalecenia działania dla organów władzy (naszych albo sowieckich – żartuję), a prawdziwe centrum dowodzenia było w innym budynku.

Dziś nikt, kto zajmuje się tym tematem na poważnie (w teorii lub praktyce) nie ma już wątpliwości, że konstytucja zawiera normy, tak jak ustawa, tylko że o najwyższej mocy prawnej. Nawet wstęp do konstytucji może dostarczyć materiału do tworzenia norm postępowania (o tym w przyszłości, jeśli będzie okazja poznęcać się nad preambułami). Gdyby odmówić konstytucji wartości normatywnej, cały system sądownictwa konstytucyjnego byłby fasadą. TK kontroluje hierarchiczną zgodność norm prawnych, co zakłada… właśnie, że również w konstytucji są normy, jako punkt odniesienia dla oceny poprawności działań ustawodawcy. Po drugie, uważa się że konstytucja ustanawia gwarancje praw i wolności jednostki, które mogą być egzekwowane np. przed TK, sądami powszechnymi. Jest masa argumentów, które odsyłają teorię o jedynie politycznym znaczeniu konstytucji do lamusa. Ja też odrzucam tę ścieżkę. Upraszczam i piszę w największym skrócie ;)

no to mówię duże UFFFF!!! bo nawet na mój rozum to byłby jakiś polityczno-prawny odlot (w sensie oddalenia od zastanej rzeczywistości). Moje pytania wynikały więc z chęci dowiedzenia się czy może ma Pan coś osobliwego w zanadrzu, skoro w ogóle napisał Pan o tym jako o jakiejś alternatywie. Może jakaś hybryda czy coś.

Albo inaczej jeszcze. Skoro odrzucamy tę wersję podręcznikową i wziętą z nieistniejącego świata jako nieżyciową kompletnie i tak dalej, to przecież nadal pozostaje kwestia szczegółowości konstytucji jako takiej, także, a zwłaszcza tej o charakterze normatywnym.

Oddzielenie tego co powinno być w core aplikacji, mówiąc żargonem programistów, od tego co może stanowić opcjonalne moduły jest chyba czymś kluczowym dla sensowności konstytucji a także jej poprawiania/przerabiania czy pisania na nowo.

Bo tak, skoro akt nadrzędny to nadrzędny i nie może wchodzić w detale, których zmiany może wymusić np. postęp technologiczny. Konstytucja nie powinna się starzeć z takich powodów, chyba.

Zatem co z tymi gotowcami (pewnie zagranicznymi?) z których można by skorzystać?

Czy ten reklamowany projekt przygotowany przez RPO ma ręce i nogi czy też na przemiał i ew. dlaczego?

Panie Sergiuszu,

problem z przepisami programowymi (w sensie ścisłym) jest rodem z lamusa, ale niestety nie jest trupem ;) Proszę mi wierzyć na słowo ;) Zresztą ludzie (prawnicy) bardzo często mylą stopień ogólności przepisu z jego wartością normatywną. To znaczy przepis może być sformułowany na bardzo dużym poziomie abstrakcji, zawierać odesłania pozaustawowe, zwroty niedookreślone itd., a jednocześnie być normą prawną, a nie deklaracją polityczną. Przykładowo daję dwa przepisy:

1) Każdemu zapewnia się wolność wyboru miejsca pracy.

2) Prezydent podpisuje ustawę w ciągu 7 dni.

Oba przepisy zawierają normy postępowania, oba znajdują się w konstytucji, ale mają innych adresatów, inny stopień konkretności, jeden może być bezpośrednio stosowany, drugi wymaga uszczegółowienia w ustawie (w zasadzie ten pierwszy). Kiedyś A. Lepper chodził z konstytucją po telewizjach i opowiadał, że rząd łamie konstytucję, bo nie zapewnia każdemu pracy (pkt 1). Nie miał racji, bo choć powoływał się na normę prawną, to jednak norma ta nie ustanawiała indywidualnego roszczenia (była skierowana do ustawodawcy i TK, który kontrolował prawidłowość wykonywania tej normy przez ustawodawcę; oprócz tego stanowiła wskazówkę interpretacji prawa, ale to jeszcze inna bajka).

Wracając do rzeczy, dobrze Pan kombinuje. Szczegółowość konstytucji, to sposób zbudowania jej norm (muszą być te bardziej szczegółowe i te ogólne – w zależności od funkcji), co trzeba od początku kontrolować, bo od tego zależy jak one potem będą stosowane. Zasady pisania aktu normatywnego są lustrzanym odbiciem zasad jego późniejszego czytania. Ktoś, kto nie zna reguł redakcji tekstu, nie będzie w stanie potem tego tekstu trafnie odczytać. Popadnie w sprzeczności, okaże się czytelnikiem naiwnym. Myślę, że to jest podobne jak u informatyków, budujących i obsługujących system komputerowy (program). Zasady pisania konstytucji (i innych aktów normatywnych) to również swego rodzaju program, ze specyficznymi słownikami pojęć i ich kombinacji.

Ale szczegółowość konstytucji, to również wybór określonych materii, które mają być tam zamieszczone. Przecież nie wszystko nadaje się do konstytucji. Są rzeczy, które spokojnie można zawrzeć w ustawach albo rozporządzeniach; przeładowanie konstytucji narusza jej powagę, dewaluuje… no jest masa przeciwwskazań ;) Dlatego ważniejsze jest – przynajmniej na początku – redukcja zagadnień (stąd mój punkt dot. klasycznych zagadnień konstytucyjnych, nie pamiętam który:).

Mówiąc o gotowcach miałem na myśli pewne pakiety instytucji, które można zastosować, kiedy już się przesądzi jak ma być ;) To jest bardziej jak klocki lego. Mamy karton z klockami, są one na tyle uniwersalne, że można z nich ułożyć wszystko, co do tej pory wyobraźnia ludzka ogarnęła, tylko brać i budować... ;)

Pozdrawiam,
referent

PS. Projektu RPO nie znam. Poszukam i poczytam, ale nie obiecuję, że przychylnie ;)

Przede wszystkim sorry za dłuższe nieodpowiadanie, ale sprawy refernckie mnie porwały ;)

Nie wiem czy Pan wie, ale prawo polskie podlega obecnie pod normy unijne, więc konstytucja nie jest prawem najwyższym. :) Co Pan na takie dictum?

Pozdrawiam

jeśli da się to jak z Lego poskładać, to ja jestem za, mimo że chwilami mam odczucie, że przekraczamy barierę dźwięku, znaczy mi zaczyna coś dymić w obwodach :) ale to i lepiej. To jak w życiu – nie da się cały czas żywić watą cukrową. Czasem trzeba (wegetarian uprasza się o nie czytanie dalej) wbić zęby w kawał mięsa, prawda.

Pozdrawiam i czekam na ciąg dalszy. Trzeba by to jakoś w całość ująć, coby nie grzęzło w ogólnym sosie tematycznym TXT. Niech Maszyna pomyśli o tym.

“Mądrze prawi”. No, no, nie spodziewałem się takiego wyznania ;) Pozdrawiam,