No i trafilo nam sie kolejne niezrozumienie. Akurat we wskazanym przez Ciebie akapicie, wnioskuję że przekonanie Wielopolskiego iż uniknięcie Powstania, zaniechanie walki o niepodległość i pogodzenie sie z ograniczoną autonomia Królestwa doprowadzi po polepszenia stosunków z Rosją i osłabienia rusyfikacji były błędne. Niejako rozwiewam mit o politycznym wizjonerstwie Wielopolskiego. Pojawia się dość często argument w obronie Wielopolskiego, że to Powstanie Styczniowe było przyczyną ostrego zaostrzenia represji i zacieklej rusyfikacji, których można było uniknąć unikając powstania. Przyszłość pokazała, że była to kompletna nieprawda. Włąśnie na przykładzie Finlandii i Pribaltiki.

Nie wyciągnąłem opisywanego przez Ciebie wniosku – wyciągnąłem wręcz przeciwny. Nie wiem skąd Twoje przekonanie o moim “świetlistym” obrazie Wielopolskiego, ale nie chce dyskutować kto go widzi bardziej w tonacjio czarno – białej, bo nie o to chodzi.

Ja oceniam go jako wielkiego przegranego, ale przegranego patriote. Człowieka, ktory chciał dobrze dla Polaków i we własnym mniemaniu – dobrze dla Polski.
W “służbie” racjonalizmu faktycznie zapomniał albo nie chciał widzieć, gdzie jest i kto go otacza. Zastosował środki na granicy kontrowersji, ktorych jednoznacznie ocenić się nie da. Nie przyniosły one spodziewanego skutku, więc należy je ocenić jako błędne. Tak samo, jak błędnym było żądanie Zamoyskiego od Rosji przywrócenia Konstytucji z 1815 czy przyłączenia ziem rusko-litewskich do Krolestwa (Petersburg te żadania wyśmiał, nie było mowy o żadnych rozmowach i szukania kompromisów – to jest typowe stawianie żądań nie do przyjęcia dla drugiej strony, nijako pod publiczkę wewnętrzną). Błędem było parcie do Powstania, które zrujnowało kraj i tradycyjnie wykończyło całe pokolenie najświetniejszej tkanki społecznej.

Jeśli stawiamy pod pręgież Wielopolskiego, Zamoyski jako człowiek któremu nie udało się – choć z innych przyczyn – zapobiec nieszczęściu, znajduje sie tam także. Przykro mi – ja tam wstawiam każdego, kto miał udział w wybuchu Powstania. Czym innym jest bowiem patriotyczny udział w zrywie powstańczym, a czym innym ślepota elit, które mająć pełną wiedzę o ewentualnych następstwach do tego zrywu doprowadzają. Choć godne pochwały jest u Zamoyskiego, że Rosji nigdy się nie kłaniał i wolał konfiskatę całego majątku i wygnanie niż dać się wykorzystać propagandowo Petersburgowi po Powstaniu.

ad ps2: Gorczakow przywrócił w 1861 (utworzył na nowo) Radę Stanu zlikwidowaną jak sama piszesz w 1841. Przywrócił w ramach reform administracji przygotowanych przez Wielopolskiego.

pozdrawiam.